SDÜ Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği ABD Başkanı Prof. Dr. Şakir Şahin, Isparta'nın deprem gerçeğine bir kez daha vurgu yaptı. Tarihsel örneklerinden yola çıkarak Isparta için önümüzdeki 10 yıllık süreçte deprem yaşanabileceğini belirten Şahin, özellikle Burdur fay hattını yaratacağı deprem etkisine dikkat çekti. Bu fay hattından doğabilecek en güçlü depremin 6.7 şidettini geçmeyeceğini bilimsel olarak ortaya koyan Şahin, Isparta'nın zemin yapısının bu depremi 9 şiddetinden hissedilmesine neden olduğunu söyledi. İşte deprem profesörünün açıklamaları:
2 ÖNEMLİ FAY HATTI
"Bilinmeyen her şey korkutucudur. Biz deprem ülkesindeyiz. Bununla birlikte yaşama noktasında henüz o noktaya gelemedik. Bizim açımızdan bilinmezlikler var ve bunlar bizi korkutuyor. Isparta’yı etkileyen 2 ana fay var. Bir tanesi Burdur fayı diğeri ise Aksu bindirmesi diye tanımladığımız Antalya körfezinden Isparta’ya devam eden, Sav Kasabası’ndan da ekselsen anlamda Dinar’a doğru devam eden bir hat. Tarihsel süreçte Isparta’yı etkileyen Burdur fayı. Burdur fayı Fethiye körfezinden itibaren Gölhisar, Burdur, Keçiborlu kavşağı diye tanımladığımız alana kadar gelip ondan sonra Sandıklı’ya doğru ötelenen bir fay. Devam eden bir segment olarak Eğirdir ve Hoyran Göllerini ayıran ve Yalvaç’a akdar uzanan bir hat.
KARADAĞ FAYI VAR AMA
BÜYÜK DEPREM YARATMAZ
Esas büyük deprem aktivitesinin gerçekleştirdiği alana baktığımızda fayın Fethiye körfezi ile Burdur arasında tarihsel dönemde gerçekleştiğini görüyoruz. Ondan dolayı bu şekilde tanımlıyoruz. Aslında Ağlasun bölgesinde fay var. ve Karadağ fayı diye tanımladığımız bir faydı. Fay haritasında tanımlanmadığı için burada neden deprem oluyor sorusu geldi. orada bir fay oluşmadı orada bir fay vardı. Onun üzerinde de Isparta büklümü olarak tanımladığımız alan içerisinde bu deprem gerçekleşti.
AĞLASUN DEPREMİ
EN GÜÇLÜSÜYDÜ
Özellikle Ağlasun’da gerçekleşen depremin öncesi ve sonrasına baktığımızda Akdeniz’den mütervellit güney batı Anadolu’yu etkileyen depremler olduğunu görüyoruz. Yunanistan’da en son 6 şiddetinde deprem gerçekleşti. Bu aslında aynı kuşak. 2 ay önce Girit Adasının kuzey, güney yönünde yaklaşık 100 km’lik kırık oluştu. Akdeniz özelikle Isparta büklümü diye tanımladığımız tektonik hattın aktif olduğunu bize gösteriyor. Bu da özellikle Isparta’nın güneyi ve yine Burdur ve Aksu bindirmesi üzerinde deprem aktiviteleri gerçekleşiyor.
Isparta’nın çevresinde bir çok fay var ancak deprem üretmez. Karadağ fayı büyük deprem üretmez. Akdeniz kuşağında gerçekleşen depremlere bağlı enerjiler birikti ve orada kendisini gösterdi. En güçlüsü de Ağlasun’daki deprem. Bunun üretebileceği deprem bu.
2 FAY ARAŞTIRILMALI
Isparta’da ve Burdur’daki depremselliği tartışırken 2 fay üzerinden gitmemiz gerekiyor. 1914 depremi 6,9 oldu. 1914 şartları o dönemin yapı standardına baktığımızda düşük standartta olması, dolayısıyla Isparta ve Burdur’da 800 can kaybı var. daha çok can kayıplarının Burdur’da olduğunu görüyoruz. 6,9 gerçek midir? Sorusunun cevabı biraz oradan yüksek olabileceği düşüncesi. Burdur fayı aktif. Bu 7 büyüklüğünde deprem üretmez demek. Tarihsel kayıtlarda da böyle bir olay yok. Ortalama büyüklük ya da burada gerçekleşebilecek deprem büyüklüğüne baktığımızda en yüksek 6,7 olduğunu görüyoruz. Aksu bindirmesi daha küçük. Buradaki deprem 6, 6,2’ye kadar çıkabilecektir.
ISPARTA'NIN ZEMİNİ, DEPREM
BÜYÜTMESİNE NEDEN OLUYOR
Isparta’daki esas sorun zemin. Burası bir havza. Bu bir çanak biçiminde. Burada genç alüvyonlarla dolmuş. Bu da zeminde Burdur fayında olan bir depremde büyütme yapıyor. Periyot artımına yol açıyor. Bu da binalarda uzun salımına 1999 depreminden sonra beşik gibi sallandık gibi sözleri duyduk. Beşik gibi sallandık dediğimiz olay Isparta’da gerçekleşme durumu söz konusu. Bu gevşek, kumlu şeklinde devam eden ve hatta derinliğinin ne kadar devam ettiğini bilmiyoruz. Havza içerisinde 250 metrelik sondajlar var. Orada da havzanın temeline inilemedi. Bazı tüf bilimlerine ulaşılabildiği görülüyor ama havza devam ediyor. MTA’nın kesitlerine bakıldığında 350 metreye kadar inildiği tahmin ediliyor. Deprem büyütmesi dediğimiz binalara ilave yük getiriyor. Isparta’nın sıkıntısı burada zemin. Burada ne yapacağız? Günümüz teknolojisinde her zemine bina yapılabilir. Ama önemli olan hangi zemine hangi binanın yapılacağıdır. Burada TÜBİTAK’la birlikte olmak üzere bir proje sunmuştum. Özellikle deprem mastır planını Isparta’da belirlediğimiz zaman yine Burdur fayı Aksu bindirmesine bağlı olarak oluşturacağımız senaryolarla burada ne tür senaryoların olabileceğini artık bilebiliyoruz. Isparta’nın zeminin hangi periyota salındığına baktığımız zaman 0,8’e kadar yükseldiğini görüyoruz. Bu daha uzun süre salınım gerçekleştireceği anlamına geliyor. Bunun güneybatıya gittiğinde daha az salınım olduğunu görüyoruz. Burada da 0,30-0,8 aralığında salınıyor. Ama burada genel anlamda Isparta’da zeminle ilgili sorunu olduğunu görüyoruz.
6.7 ŞİDDETİNDEN DEPREM
8-9 OLARAK HİSSEDİLİYOR
Benim yaptığım çalışmanın sonuçlarına baktığımızda 6,7 büyüklüklüğündeki bir deprem 8 şiddetini oluşturuyor. Hatta detay çalışma yapsak çok lokal ölçekler 9 şiddetine veriyor. Bina Burada yapı hasarları oluşturabilecek olarak görüyoruz. Bu bölgede 330 binin üzerinde vatandaşımızı etkiliyor. Bu hissedilme anlamında. Ne kadar yapı hasar görecek? Bunu söylemek için Isparta merkezde 30 bin il genelinde 120 bin yapı var. Baktığımız zaman da hafif hasardan ağır hasara kadar da il genelinde toplam 20 binin üzerinde hasarın olacağı öngörülüyor. Bunları sağlıklı söylemek için de yapı stokumuzun oluşması gerekiyor. Bu öngörümüz. Bütünü yıkılıyor anlamında yanlış anlaşılmasın. Biz toplum olarak depremle yaşamayı öğrenmek zorundayız. Yapıları imar yönetmeliğini uygulayarak yaptığımızda hasarların minimize olduğunu göreceğiz.
