Memur-Sen'e bağlı Bem-Bir-Sen ile İl Özel İdaresi arasında memurlara yönelik imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi hukuka aykırılık içerdiği için iptal edildi. Kamu-Sen'e bağlı Türk Yerel Hizmet-Sen'in Isparta İdare Mahkemesi'ne yaptığı başvuru sonucunda dosyayı inceleyen mahkeme heyeti sözleşmenin yürütmesini durdurdu. İdare Mahkemesi, sözleşme kapsamında sendikaya üye olanlar ile olmayanlar arasında eşitsizlik tespit etti.
İşte o karar:
"Davacı Sendika tarafından, Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası (BEM-BİR-SEN) ile Isparta İl Özel İdaresi arasında imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin "Yararlanma Koşulları" başlıklı 5. maddesinin 2. fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasamızın 10. maddesinde; herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit olduğu, hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağı, devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorunda oldukları, 'Sendika kurma hakkı' başlıklı 51. maddesinde; çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahip oldukları, hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamayacağı, sendika kurma hakkının ancak, milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlak ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabileceği, 'Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı' başlıklı 53. maddesinde; işçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahip oldukları kurala bağlanmıştır.
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun 28. maddesinde; toplu sözleşmenin; kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen mevcut mevzuat hükümleri dikkate alınarak kamu görevlilerine uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, ek ödeme, toplu sözleşme ikramiyesi, fazla çalışma ücreti, harcırah, ikramiye, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları ve diğer mali ve sosyal hakları kapsadığı, toplu sözleşme ikramiyesi hariç olmak üzere toplu sözleşme hükümlerinin uygulanmasında sendika üyesi olan ve sendika üyesi olmayan kamu görevlileri arasında ayrım yapılamayacağı, hükmü, “Mahalli idarelerde sözleşme imzalanması” başlıklı 32. maddesinde; 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabileceği, bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmayacağı ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamayacağı hükmü yer almaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden; davalı idare ile Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası arasında 11.02.2015 tarihinde Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin imzalandığı, anılan sözleşmenin yararlanma koşulları başlıklı 5. maddesinin 2. fıkrasıyla "Sosyal Denge Sözleşmesi imzalandığı tarihte BEM-BİR-SEN’e üye olmayanlar veya üyelikten çıkarılanların bu sosyal denge sözleşmesinden yararlanabilmesi; BEM-BİR-SEN’e sözleşme aidatı ödemeyi kabul ve taahhüt edecekleri dilekçeyi idareye vermesi ile mümkündür. Sözleşme aidatı oranı memur taban aylığının %2'si kadar olup, Sosyol Denge Tazminatından tevkif edilir." koşulunun getirilmesi nedeniyle davacı sendika tarafından anılan sözleşme hükmünün iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, yukarıda anılan mevzuat hükümlerinden, sosyal denge tazminatı sözleşmenin konusunun, toplu sözleşmelerde belirlenen tavanı aşmamak kaydıyla ilgili kurum ve kuruluşlarda çalışan kamu görevlilerine ödenecek sosyal ve ekonomik hakları belirlemek olduğu, bu sözleşmelerin 4688 sayılı Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmayacağı hükmü yer almasına karşın, bu hükmün uyuşmazlık halinde Kamu Görevlileri Hakem Heyetine başvurulamayacağına ilişkin olduğu, Kanunun 28.maddesinde belirtildiği şekilde sendika üyesi olan ve sendika üyesi olmayan kamu görevlileri arasında ayrım yapılamayacağı, aksine bir yorumun memurlar arasında adaletli bir ücret dağılımı yoluyla ekonomik ve sosyal barışı sağlama amacına ve Anayasanın eşitlik ilkesine aykırı olduğu, kaldı ki Kanunun 32. maddesinde böyle bir ayrım yapılamasına imkan sağlayan bir düzenlemenin bulunmadığı görülmektedir.
Bu durumda, ilgili toplu sözleşmede taraf olan sendikanın dışında kalan sendikaların üyesi olan kamu görevlilerinden dayanışma aidatı veya başka adlar altında bir ödenti (aidat) alınmasına ilişkin hükümlerin veya sendika üyesi olanlar ile olmayanların farklı oranda sendika aidatı ödenmesi koşulunun getirilmesi, aynı kadro veya pozisyonlarda bulunan kamu görevlileri arasında ayırım (eşitsizlik) niteliği taşıyacağından, davalı idare ile Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası arasında 11.02.2015 tarihinde imzalanan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin 5. maddesinin 2. fıkrasında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Diğer taraftan, açıkça kanuna aykırı olduğu görülen ve uygulanması durumunda sözleşmeye taraf sendikanın üyesi olmayan diğer çalışanlar tarafından, sırf bahsi geçen sendikaya üye olmadıklarından dolayı sosyal denge tazminatından yararlandırılmayacağı ve Anayasal bir hak olarak düzenlenen sendikal faaliyetin amacına aykırı hareket edileceği düşünüldüğünde telafisi güç zararların ortaya çıkacağı açıktır.
Açıklanan nedenlerle; hukuka aykırılığı açık olan dava konusu işlemin; uygulanması halinde telafisi güç zararlar doğabileceğinden 2577 Sayılı Kanunun 27.maddesi uyarınca teminat alınmaksızın yürütülmesinin durdurulmasına, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde Antalya Bölge İdare Mahkemesi'ne itiraz yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi."
