Blok Taş İhracatıyla Orta Gelir Tuzağından Kurtulmak Mümkün mü?
Isparta, doğal kaynakları ve mermer zenginliğiyle dikkat çeken bir şehir olmasına rağmen, mermer bloklarının işlenmeden ihraç edilmesi, ekonomik kalkınmayı sınırlayan bir faktör olarak öne çıkıyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) verilerine göre, Isparta'da madencilik ürünleri ihracatı 2024 yılı Kasım ayında 6 milyon dolar, yılın ilk 11 ayında ise 60,6 milyon dolar ile önemli bir yer tutuyor. Ancak bu rakamlar, katma değeri düşük ürünlerin ihracatının yarattığı paradoksu gözler önüne seriyor.
Doğa Tahribatı ve Ekonomik Gerçekler
- Ekosisteme Zarar: Isparta’nın doğal güzelliklerini ve biyolojik çeşitliliğini yok ederek çıkarılan mermer, blok hâlinde ihraç ediliyor. Bu süreç, çevre üzerinde geri dönüşü olmayan tahribatlar yaratıyor.
- Katma Değerin Kaybı: Çin, blok mermeri işleyerek katma değerli ürünlere dönüştürüyor ve bu değeri ekonomisine kazandırıyor. Isparta ise sadece hammaddesini vererek büyük bir ekonomik fırsatı kaçırıyor.
Blok Mermer Karşılığında Bir Akıllı Cihaz
Tonlarca işlenmemiş mermerin ihracat geliri, sadece bir akıllı cihaz alabilecek seviyede. Bu durum, pahada hafif ama hacimde ağır ürünlerin ihracatına dayalı ekonomik yapının sürdürülemez olduğunu gösteriyor. Türkiye’nin kişi başına düşen gelirde artış sağlayabilmesi için hacmi düşük, değeri yüksek ürünlere yönelmesi gerekiyor.
2024 Kasım İhracat Rakamları Yakından Bakış
| Sektör | Kasım 2024 (Bin $) | Ocak-Kasım 2024 (Bin $) |
|---|---|---|
| Madencilik Ürünleri | 6.009,68 | 60.628,66 |
| Kimyevi Maddeler | 3.412,10 | 42.661,21 |
| Hazır Giyim ve Konfeksiyon | 2.531,95 | 29.180,67 |
| Yaş Meyve ve Sebze | 3.731,18 | 102.468,04 |
Mermer ihracatında lider olan Isparta, madencilikten elde ettiği geliri artırmak için işlenmiş mermer ürünlerine yönelmeli. Örneğin, kimyevi maddeler ve hazır giyim sektörleri, daha yüksek katma değer yaratırken, doğal kaynakların tüketilmesine gerek duymuyor.
Çözüm Önerileri: Katma Değeri Artırma Stratejileri
- Yerel İşleme Tesisleri Kurulmalı: Blok mermer yerine, işlenmiş mermer ve dekoratif ürünler ihraç edilerek daha yüksek gelir elde edilebilir.
- Teknoloji ve Ar-Ge Yatırımları: Ürünlerin işlenmesi için modern teknoloji ve inovasyon merkezleri kurulmalıdır.
- Pazar Çeşitlendirmesi: Çin gibi ülkelere olan bağımlılığı azaltmak için Avrupa ve Amerika gibi farklı pazarlara yönelmek gerekiyor.
- Sürdürülebilir Çevre Politikaları: Çevresel etkiler azaltılarak biyoçeşitliliğin korunması sağlanmalıdır.
