EĞİTİMDE DOĞRU YAKLAŞIMLAR
“Bana anlatırsan unuturum, bana gösterirsen hatırlarım, beni dahil edersen anlarım” der bir Çin atasözü. Eğitim ve öğretimdeki temel amaç da bilgiyi anlamak ve kalıcı kılmaktır. Bu kalıcılığı da öğrencileri sürece dahil ederek yapabiliriz.
Eğitim bir ulusun en önemli yatırımıdır. Çünkü bir ulusun devamlılığını sağlayan eğitimli bireyleridir. Ancak, anlamlandırılmamış kuru bilgiyle donatılmış olan bireylerle dolu bir millet için bu bilgilerin bir önemi yoktur. Bu şekilde edinilmiş bilginin olduğu yerde bilimin de bir önemi tabi ki kalmayacaktır. Anlamlı, kalıcı bir şekilde oluşturulmuş bilgi ise her birey için değerlidir.
Peki bilginin kalıcı olması için neler yapılmalıdır? Bu konuda bir çok teori ve yöntem vardır. Bunlardan biri Benjamin BLOOM’ un Bloom Taksonomisi’dir. Bloom, her öğrencinin algı yapısının farklı olduğunu düşünerek öğrenme sürecindeki farklılıkları en aza indirmeyi ve öğrenmeyi kalıcı hale getirmeyi hedeflemiştir. Buna göre, özellikle okullarda ve diğer eğitim kurumlarında öğrenme sürecinin büyük bir kısmını bilişsel (zihinsel) öğrenme oluşturmaktadır. Bilişsel öğrenme sürecinin ilk basamağı bilgidir. Bilgi basamağında, önceden edinilen bilginin hatırlanma ve tanımlanması vardır. İkinci basamak olan “Kavrama”da bilginin yorumlanması vardır. Üçüncü basamak olan “Uygulama” önceden edinilmiş bilginin yeni koşul ve durumlarda kullanılmasını kapsar. Dördüncü basamak olan “Analiz” ise elde olan bilgileri kullanarak ve mantıklı çıkarımlar yaparak çözümler üretilmesidir. Beşinci basamak “Sentez” aşamasında parçalar birleştirilerek bütüne ulaşılmaktadır. Ve son basamak olan “Değerlendirme” artık bilginin sorgulandığı ve yeni çıkarımların yapıldığı yer olarak tanımlanır. Öğrenme sürecindeki bu basamakların her birini sağlam adımlarla çıkan öğrencinin bilgiyi tam anlamıyla öğrendiğini hatta bu bilgilerden artık yeni çıkarımlar yapabileceğini söyleyebiliriz.
Ancak ne acıdır ki biz eğitimciler, halen eğitim sürecinin sadece bilginin öğrenciye anlatılması olduğu algısını kıramadık. Bu demek oluyor ki günümüz eğitim sürecinde Bloom’un bilgi basamağının ötesine geçilemiyor. Öğrencilerden anlatılanları ezberlemeleri, sorulanları hatırlamaları bekleniyor. Bilgiyi yorumlamaları, bu bilgilerden yeni çıkarımlar yapmaları istenmiyor. Hele ki bilgiyi sorgulamaları hiç mi hiç istenmiyor. Oysaki öğrenciden bunları istersek bilginin daha kıymetli olacağı ve bu süreçte zevkle eğitim ve öğretime devam edileceği bir gerçektir. Gelin öğrencilerimizi bilginin içine dâhil edelim. Fizik dersinde tahtaya çizdiğimiz elektrik devresini öğrencilerimiz uygulayarak öğrensin. Direncin ne olduğunu tahtada değil deney ortamında anlasın. Kimya dersinde kimyasal tepkimeler denklemlerde kalmasın. Laboratuvarlarda deneyler yapılsın. Biyolojide mikroskoplarda bakterinin nasıl bir şey olduğunu görsün. Coğrafya da tabiatı incelesin. Matematiği günlük hayata uyarlayan problemler çözsün. Kısacası öğrencilerimiz her branş için bilgiyi hayatına anlamlı kılan deneyimler yaşasınlar, yaşasınlar ki kalıcı bilgiler edinsinler. Hepimizin hatırladığı gibi ilkokul yıllarında pamuk içinde fasulye yetiştirmeyen yoktur aramızda. Peki, bir düşünün bakalım! Fasulye yetiştirdiğiniz o derste tahtada ne yazıyordu ve öğretmeniniz konu ile ilgili hangi bilgileri aktarmıştı size? Hatırlaması güç, değil mi? Deneyimler her zaman daha kalıcıdır. Gelin öğrencilerimizin deneyimlerini arttıralım ve bilgiyi onlarda kalıcı kılalım. Ne kadar doğru bir söz olduğunu bir kez daha hatırlayalım: “Bana anlatırsan unuturum, bana gösterirsen hatırlarım, beni dâhil edersen anlarım” . Biz TED Isparta Koleji olarak teknik gezilerle tabiatın içinde, deneylerle laboratuvar ortamında ve teknoloji ile iç içe bilgiyi öğrencilere deneyimlerle anlamlandırıyoruz. Anlamlandırıyoruz ki bilgiyi ve bizleri unutmasınlar.
Enes USTA
TED ISPARTA KOLEJİ LİSESİ MATEMATİK ÖĞRETMENİ
