Erken emeklilik fırsatı

Emekliliğine birkaç yıl kala yasa nedeniyle daha yıllarca beklemek zorunda olan 5 milyona yakın kişi var. Gözler hep Meclis'ten ve siyasilerden gelecek kararlarda.

İşte vatandaşlara erken emeklilik imkânı sunan haklar:

Bir işte bir süre çalıştıktan sonra hastalanan ya da sakat kalan binlerce kişi var. Bu kişilerden yüzde 60 oranında işgücü kaybı olanlarla sürekli başkasının bakımına muhtaç derecede malul olanlar yaşı beklemeden erken emekli olabiliyor. Bunun için 10 yıl sigorta, 1800 gün prim ve en az yüzde 60 oranında iş gücü kaybı şartı aranıyor. İşgücü kaybının yüzde 60’ı aştığı ve malullüğü SGK Sağlık Kurulu tarafından onaylanan kişilere 971 lira maaş bağlanıyor. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan anneler erken emekli olabiliyor. Örneğin, 2008’den sonra 1000 gün primi bulunan bir anne bin 250 gün prim ödemiş sayılıyor. 250 günlük süre yaştan düşüyor. Bu haktan SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı’na tabi olan anneler yararlanıyor.

2 BİN 160 GÜN KAZANÇ

Doğum borçlanması, emekli olmak için diğer koşulları sağlayıp prim gün sayısı eksik olan kadınların erken emekli olmasını sağlıyor. Güneş'in haberine göre, doğumdan önce sigortası yapılan, adına prim ödenen ve çocuğu yaşayan tüm kadınlar doğum borçlanması yapabiliyor. En fazla 3 çocuk için geçerli oluyor. Her çocukta 2 yıl olan bu hak, kadınların çocukları üzerinden 2 bin 160 gün prim kazanmayı sağlıyor.

5 YIL DAHA ERKEN

Ağır ve yıpratıcı işlerde çalışan işçi ve memura ilave prim hakkı veriliyor. Böylece, prim sayısı artarken emeklilik yaşı öne çekilmiş oluyor. Örneğin, 20 yıl çalışan bir kişi yıpranmayla 25 yıl çalışmış sayılarak 5 yıl erken emekli olma hakkı elde edebiliyor. Çalışılan işin bu kapsamda değerlendirilip değerlendirilmediğini SGK’ya sorup öğrenmek gerekiyor.

EMEKLİLİK İÇİN BU TARİHLERE DİKKAT

KADINLAR: İlk işe giriş tarihi 01.04.1981 öncesi olan kadınların emeklilik için beklemeleri gereken yaş şartı olmadığından eğer 5000 gün ödenmiş sigorta primleri varsa SSK'dan hemen emekli olabilirler. Emeklilik için 20 yıllık sigortalılık süresi + 5000 gün şartlarına tabiler.

ERKEKLER: İlk işe giriş tarihi 08.09.1976 tarihi ve öncesi olan erkeklerin emeklilik için beklemeleri gereken yaş şartı olmadığından eğer 5000 gün ödenmiş sigorta primleri mevcutsa SSK'dan hemen emekli olabilirler. Emeklilik için 25 yıllık sigortalılık süresi + 5000 gün şartlarına tabiler.

Emeklilik için 7 yıl kuralı kazandırır

Emeklilikte, aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun belirlenmesinde, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son 7 yıllık fiili hizmet (360 x 7 = 2520 gün) süresi esas alınıyor. Bu kural sadece SSK’lı çalışanları değil, tüm çalışanları ilgilendiriyor. Sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresi içinde en fazla hangi statüde hizmeti varsa, yani sigortalının son 7 yıllık fiili hizmet süresinin yarısından bir gün fazlası olan 261 prim ödeme günü hangi statüde geçmişse, o statü şartlarıyla emekli olunuyor.

ÇOĞU KİŞİ BİLMİYOR

Son 7 yıl hizmet süresi eşitse en son tabi olunan statüye göre emeklilik aylığı bağlanıyor. Örneğin, sigortalının hem SSK, hem Bağ-Kur prim ödemesi varsa, son 7 yıllık fiili prim ödeme süresi içinde en fazla SSK statüsünden prim ödemişse SSK’dan, en fazla Bağ-Kur statüsünden prim ödemesi varsa Bağ-Kur’dan emekli aylığı bağlanıyor. Primler eşitse son sigortalılığı hangi statüde ise o statüden emekli aylığı bağlanıyor.

EMEKLİLİK TARİHİ 2008’DEN SONRA DEĞİŞTİ

1 Ekim 2008 tarihinden sonra, yani yeni sosyal güvenlik uygulamalarının başladığı tarihten sonra bu kuralda değişiklik oldu.Buna göre, 1 Ekim 2008 sonrasında ilk kez sigortalı olanlar için son yedi yıl sigorta primleri değil, çalışma hayatının tümünde ödenen sigorta primlerine bakılarak en fazla hangi statüye göre prim ödenmiş ise o statüye göre emeklilik şartları belirlenecek.

EMEKLİLİK İÇİN STAJ HESABINA DİKKAT!

Staj başlangıç tarihi emeklilikte dikkate alınmıyorancak kadınlara özel bir avantaj sağlıyor. Staja başladıktan sonra doğum yapan kadınlar, doğum borçlanması yapıp, çocuk sayısına göre 6 yıla kadar primlerini toplu ödeyebiliyor. Böylece eksik primlerini kapatabiliyorlar. Normalde SSK’lı işe başlayanlar bu hakka sahip. Staj yapmış ancak emekliklik sigortası yatmadığı için mağdur olan bu kişiler, avukatlar gibi stajda oldukları sürenin emeklilik hesabına dahil edilmesini bekliyor. Bu konuda yapılacak yasal bir düzenlemeyle staj sırasında ilk sigorta kaydı oluşanlara da destek olacaktır.

Hangi süreler borçlanılır

- Tıpta uzmanlık ve doktora öğreniminde geçen süreler.

- Tıp doktorlarının asistanlıkta geçen süreleri.

- Yevmiyeli, geçici, kadrolu, sözleşmeli, saat ücretli geçen hizmetler.

- Avukatlık stajında geçen süreler.

- Serbest avukatlık ve noterlikte geçen süreler.

- Muvazzaf ve ihtiyati askerlikte er olarak geçen süreler.

- Askerliğini yedek subay olarak yapanların 1 Ocak 1950’den sonra yedek subay okulunda öğrenci olarak geçirdiği süreler.

- Sağlık Bakanlığı teşkilatında çalışan, sağlık personelinin mesleklerini serbest olarak icra ettikleri süreler.

- Seçim Kanunu nedeniyle istifa edenlerin açıkta geçirdikleri süreler.

- Yurtdışında ev kadını olarak geçen süreler.

- Çarşı ve mahalle bekçiliğinde geçen süreler.

- Astsubayların 1 Ağustos 1978’den önce astsubay sınıf okullarında geçen öğrenim süreleri.

1800 gün yeter

1999’dan önce işe başlayanlar için belli şartlarda 3600 günle emeklilik hakkı var. Bu, halk arasında erken emeklilik olarak biliniyor. Ancak ülkemizde hem engelli hem de hastalık nedeniyle işgücü kaybına uğramış milyonlarca kişi var. İşte bu kişiler daha düşük primle emekli olabiliyor. Buna malulen emeklik deniyor. Malulen emekli olabilmek için gerekli ilk ve en önemli şart, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğuna dair sağlık kurulu raporu. Bu raporun alınabilmesi için kişilerin bulundukları il veya ilçedeki SGK merkezlerine başvurmaları ve yetkili hastanelere sevk edilmeleri gerekiyor. Yani SGK’nın sevki şart. Sevkin SGK üzerinden yapılmasının nedeni, yalnızca sağlık kurulu raporunun malullük aylığı almak için yeterli olmamasıdır. Kişi, çalışma gücünde en az yüzde 60 kayıp olduğunu belgelese bile en az 1800 gün prim ödemesi gerekiyor. Malul kişinin en az 10 yıl sigortalı olması da aranan şartlardan. Yani, malullük aylığı alınabilmesi için 10 yıldır sigortalı olma koşulu bütün maluller için gerekli değil.

Askerliği borçlanan 2 yıl erkene çeker

- 400 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik süresinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse 8 bin 652,00 TL ödeyecek.

- 540 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik süresinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse 11 bin 680,2 TL ödeyecek.

- 600 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik sürelerinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse bu yıl bitmeden 12 bin 978,00 TL ödeyecek.

- 720 gün askerlik yapmış olan bir sigortalı askerlik süresinin tamamını asgari en düşük tutardan borçlanmak isterse bu yıl bitmeden 15 bin 573,06 TL ödeyecek.