Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Özhanlı, Antalya’nın Manavgat İlçesi’ne bağlı Side Mahallesi’nde 2001 yılındaki kazılarda bulunan Omphalos Taşı üzerinde yaptığı incelemeler sonunda bölgenin kehanet merkezi olduğunun belgelendiğini söyledi.
Manavgat’a bağlı Side Mahallesi’ndeki Side Antik Kenti’nde 2001 yılında yapılan kazı çalışmalarında ‘Omphalos Taşı’ bulundu. Gerçeği meteordan yapıldığı kabul edilen Omphalos Taşı’nın çok sayıdaki mermer kopyasından biri olan taş, Side Müzesi’nde sergileniyor. Taşla ilgili 2007 yılından bu yana araştırmalar yapan SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Özhanlı, bir süre Almanya’da da taşla ilgili incelemelerde bulundu.
”KAHİN GÜCÜNÜ BU TAŞTAN ALIYOR”
İncelemeleri sonunda Side bölgesinin kehanet merkezi olduğunun belgelendiğine dikkati çeken Prof. Dr. Mehmet Özhanlı, bu taşın sadece kehanet merkezlerinde bulunduğunu ve kutsal kabul edildiğini aktardı. Omphalos Taşı’nın tapınağın merkezine veya üzerine inşa edildiğini anlatan Prof. Dr. Özhanlı, tapınaktaki kahinin gücünü de bu taştan aldığını vurguladı.
”KEHANET MERKEZİ OLDUĞUNU BELGELEDİK”
Yaklaşık 40 santim yüksekliğinde, üzerinde yılan betimlemesi ve aynı zamanda yünle şekillendirilmiş süslemeler yer alan Omphalos Taşı’nın aslan pençeli bir mobilya ayağı içinde bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Özhanlı, “Side, M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Akdeniz’e açılan tek kapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Side Antik Kenti’nde Tanrıça Athena ve Tanrı Apollon’a ait tapınakların hemen yanında başka bir tapınak bulunmaktadır. 2001 yılında Side Büyükhamam’da yapılan kazı çalışmasında bulunan bir taş Side’nin tapınaklarının başka işlevlerinin de olduğunu, sadece insanların orada gelip ibadet etmediklerini, aynı zamanda orada bir kehanet merkezi olduğunu da bize gösterdi. Yaptığımız çalışmalar sonunda Side’de bir kadın kahin olduğunu, o kahinin Apollon Tapınağı’nda kehanet yapmış olduğunu arkeolojik olarak belgeledik. Antik dönemde de Side önemli bir gelir kapısıydı. Ülkemizin en önemli turizm beldesi olan Side’de böyle bir kutsal taşın varlığı, tapınaklarda kehanetin yapılmış olması turizme katkı sağlayacaktır” diye konuştu.
”BİRÇOK KENT SAHİP OLMAK İSTİYOR’
Omphalos’un Yunanca bir kelime olduğunu kaydeden Prof. Dr. Özhanlı, şöyle dedi:
“Om merkez demek, phalos bağ demek. Yani göbek. İnsanla kıyaslarsak, insanın merkezi göbeğidir. Bir bağla hayata tutunur. Omphalos onu sembolize eder. Dünyanın merkezi olduğunu temsil etmektedir. Birçok kentin sahip olmak istediği şeylerden bir tanesidir. En kabul gören antik kent Yunanistan’daki Delfi kentidir. Anadolu’da da çok çeşitli yerler vardır. Didim, Klaros, Patara ve tabiki artık Side’yi de ekleyebiliriz. Geç dönemlere kadar bu tür taşların kutsal kabul edilmiş olduğunu görmekteyiz. Antik dönemde bu taşın olduğu yer dünyanın merkezi kabul edilmiştir. Kabe’de bulunan Hacer ül-Esved de bunun devamı olarak nitelendirilebilir.”
OMPHALOS TAŞI NEDİR?
İnsanoğlu en erken dönemlerden itibaren dünyanın şeklini, merkezinin neresi olduğunu ve yaşadıkları yerin dünyanın neresinde yer aldığını hep merak etmiştir. Bu durumu anlamak, anlatmak ve sahip olunan yeri değerli kılmak için de mitoslar (eski dönemlere ait masallar) yaratmışlardır. Antik kaynaklarda dünyanın merkeziyle ilgili anlatılan mitosların birinde; dünya, okyanuslarla çevrili bir tepsi şeklinde ve ‘Omphalos’ da bu tepsinin göbeği, merkezi olarak düşünülmüştür. Dünyanın merkezini belirlemek için Zeus tepsinin iki tarafından birer kartal uçurmuş ve kartallar Omphalos Taşı’nda buluşmuşlardır. Böylece bu taşın bulunduğu alan dünyanın merkezi olarak kabul edilmiştir.
