Yap-İşlet-Devret modeliyle ihalesi gerçekleştirilen İstanbul Yeni Havalimanı tamamlandığında dünyanın en büyük havalimanlarından biri olacak. Yıllık 200 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak İstanbul Yeni Havalimanı için imzalar atılırken bir çok iddia da gündeme geldi.
Peki bu iddialar ne kadar doğru?
İstanbul Yeni Havalimanı hakkında kamuoyunun hassasiyetinin yoğunlaştığı iddia İstanbul'un kuzey ormanlarını yok ettiği söylentisi. Dünya'nın en büyük havalimanı olacak olan proje 8 bin hektarlık bir alanda inşa ediliyor.
Projeyle ilgili ayrıntılara baktığımızda havalimanının yapılacağı yerde bir takım çevrelerin iddia ettiği üzere sahanın tamamına yakını ormanlık alan değil. Sahanın yüzde 65’i daha önceden halihazirda tahrip olmuş alanlardan oluşuyor. Projenin geriye kalan alanı isemadencilik faaliyetleri sonucunda tahrip edilmiş kısımda yer alıyor. Yani kuzey ormanları yok ediliyor iddiası söz konusu proje alanının ayrıntılarına inildiğinde gerçekle pek bağdaşmıyor.
EKOLOJİK DENGEYİ BOZACAK MI?
3. Havalimanının yapıldığı proje sahasında bir çok endemik bitki türü yer alıyor. Projenin çevresel faktörler açısından en hassas kısmı da bu... Peki bu bitki türlerine ne olacak? Bunun için hazırlanan eylem planlarına baktığımızda hassas bir çalışma yürütüldüğü ortaya çıkıyor. Flora-fauna uzmanları tarafından 3. havalimanının yapılacağı alanda kapsamlı bir araştırma yapıldı. Bölgede yetişen kardelenlerin korunması için eylem planı hazırlandı. Bu kapsamda şu ana kadar 100 bin adet kardelen soğanı proje alanının dışına taşındı. Türün devamlılığını garantilemek için İstanbul Atatürk Arboretumu’nda 10 bin adet kardelen soğanı dikildi.
3. Havalimanı inşaat sahasındaki diğer endemik bitki türlerinin taşınmasıyla ilgili ayrıntılı çalışmalar 2014 yılından beri sürüyor. Projenin yaratacağı çevresel zararı azaltmanın dışında inşaat firmalarına bir şart daha getirildi. Yapımcı firmalar 10 milyon ağaç dikmek zorunda.
3. HAVALİMANI KUŞ GÖÇ YOLU ÜZERİNDE Mİ?
3. Havalimanının proje sahası incelenirken kuş göç yolları da araştırıldı. Bilim adamları inşa öncesi ve devamında bölgedeki kuş hareketlerini incelediler. Kuş yönetim programı ile ilgili olarak yoğun bir veri toplama programı devam etmekte...Bunun için tam zamanlı çalışan 5 kuş bilimcinin çalışmalarını kuş radar sistemi desteklemekte...Dünyada işletilmekte olan hiçbir havalimanında böylesine yoğun ve kuş radar sistemi ile desteklenen bir çalısma yapılmamış. Bu ekibe ilave olarak da Türkiye’nin önde gelen kuş bilimcisi ve 8 kişilik akademisyen bir ekip ayrıca proje sahası dahil 4 lokasyonda izleme ve değerlendirme calışmalarına devam ediyor. Tüm bu çalışmalar en üst seviyede kuş yönetim programını yapılandırarak riskleri asgariye indirmek için gerçekleştiriliyor
Aslında İstanbul'un tamamı kuş göç yolu üzerinde yer alıyor. 3. Havalimanının mevcut alan dışında başka bir yere yapılsa da bu sorun yine yaşanacaktı. Şu anda hizmet veren İstanbul'daki her iki havalimanı da özünde aynı konumda yer alıyor.
DÜNYA'DAKİ HAVALANLARI
Kuş göç yolları sadece Türkiye için değil dünyanın bir çok yerinde havacılık sektörünün en temel meselesi. Amerika'da Vancouver, Salt Lake City, Chicago, Sacramento JFK havaalanları da göç yolları üzerinde yer alıyor. Bunun dışırda Burgaz, Varna, Kopenhag gibi bir çok havalimanı da kuş göç yolu üzerinde faaliyet gösteriyor.
3. HAVALİMANI İHALE ŞARTNAMESİ DEĞİŞTİRİLDİ Mİ?
Kamuoyunun gündemine gelen bir diğer iddia da bu oldu. İstanbul Yeni Havalimanı Görevlendirme Şartnamesinin 8. Maddesinin D bendinde şöyle deniliyor;
“Görevlendirme Komisyonu; pazarlık görüşmeleri sürecinde ortaya çıkabilecek yeni durumlar karşısında, rekabete engel teşkil etmemek, İhale Şartnamesinde yer alan hususlara aykırı olmamak ve pazarlık görüşmelerine devam edilen tüm isteklilere eşit uygulanmak kaydıyla yeni esaslar belirleyebilir”.
Bu madde havalimanı yapımcı firmalarının ihale şartnamesine aykırı bir değişiklik yapmasının önünü kapatıyor.
HAVALİMANI KOTU NEDEN DÜŞÜRÜLDÜ?
3. Havalimanı için ihalede 120 kotu referans olarak yer alıyordu. Ancak yapılan detaylı incelemelerde havalimanında 120 referans kotunun teknik olarak mümkün olmadığı ortaya çıktı. İstanbul Yeni Havalimanı’nın kotu uluslararası teknik ekiplerce simule edilerek yeniden planlandı. Bu hüküm ihale sırasında ihaleye katılan tüm yatırımcılara tanınmış bir haktı.
1 MİLYAR 45 MİLYON AVRO DEVLETE ÖDENECEK
İstanbul Yeni Havalimanı projesi hazine garantisi bulunmuyor. İstanbul Yeni Havalimanı Uygulama Sözleşmesi’nin Finansman başlıklı 7. Maddesi’nin “e” bendi de bu durumun ortaya koyuyor.
Yapımcı firmalar 25 sene boyunca yapım ve işletim haklarına sahip oldular. Bu süreçte ticari risk tamamen yatırımcının üzerinde olacak.
Yatırımcı firmalar teorik olarak herhangibir yolcu trafiği gerçekleşmese dahi işletme döneminde yıllık sabit KDV dahil 1 milyar 45 Milyon Euro devlete ödeme yapacaklar.
3. HAVAALANI TANITIM FİLMİ
Dünya'nın en büyük havalimanı olacak olan 3. havaalanının ilk etabı 2018 yılında hizmete açılacak. 3. Havalimanı İstanbul'un hava ulaşımına nefes aldıracak. İşte mega projenin tanıtım filmi.
