Isparta'nın Atabey İlçesini Tanıyalım...Tarihte Atabey

ATABEY'İN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ

Isparta’ya 21 km uzaklıkta olan ilçenin kuzeyini ve batısını Barla Dağı kuşatır. Dağlarında yer yer meşe korulukları bulunmaktadır. İlçe, iklimi itibariyle Akdeniz ve kara iklimi arasında bir özellik göstermektedir. Yüzölçümü 202 km² olan ilçenin il merkezine uzaklığı 23 km.dir.
Atabey’de özellikle İslamköy’deki gül bahçelerinde gül yetiştirilmekte ve fabrikalarda işlenmektedir. İslamköy’e gelmişken ekmeğinden almayı unutmayın. Lezzeti ve geç bayatlaması özelliği ile Isparta ve çevresinde çok tanınan yöresel bir ekmektir.
Isparta-Atabey karayolu üzerinde şehir merkezine 18 km uzaklıkta, Bayat Köyü sınırları içerisinde bulunan tepeden yamaç paraşütçülüğü faaliyeti yapılabilmektedir.

Tarihte Atabey
İlçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşim yeri Erken Kalkolitik malzemenin bulunduğu Pembeli Höyük’te ele geçmiştir. Harmanören Köyü’nde bulunan Göndürle I ve Göndürle II Höyüklerinde yapılan kazılarda çıkan malzemelerin, İlk Tunç Çağ Dönemine ait olduğu bilinmektedir.
Atabey’in Bayat Köyü’nde Seleukeia Sidera Antik Kenti bulunmaktadır. Pisidya Bölgesi’nin Frigya’ya komşu olan kuzey sınırlarında yer alan Agrai Antik Kenti ise bugünkü Atabey İlçesi altında ya da yakınlarındadır. Bu kentten herhangi bir kalıntı yoktur.
Isparta ve civarının 1204’te III. Kılıç Arslan zamanında fethedilmesinin arkasından, Atabey Anadolu Selçukluları’nın uç kumandanlarından Gazi Ertokuş Bey tarafından Bizanslılardan alınmış ve bir üs haline getirilmiştir. Atabey, 1390’lı yıllarda Osmanlı hakimiyetine girmiştir.

Gazi Ertokuş Medresesi
Medrese, I. Alaaddin Keykubat zamanında, Selçuklu kumandanlarından Mübarizeddin Ertokuş tarafından 1224 yılında yaptırılmıştır. Medresenin taşları Agrai (Atabey) ve Seleukeia Sidera (Bayat) harabelerinden getirilmiştir. Medrese “Kapalı Tip Medrese” türüne girer ve dış avlu, iç avlu ile türbe ve medrese odalarından oluşur. Medresenin hücreleri zemin katta olup, üzerleri kubbelidir. İç avluda bir havuz ve üstünde ortası açık bir kubbe vardır. Bu kubbe yarım kemerlerle dört mermer direğe dayanmaktadır. Medresenin portali ve yan nişleri, daha sonraki Selçuklu medreselerine göre daha sade bir tezyinatla işlenmiştir. Fakat bu sadelik içinde portal birkaç bordürle canlandırılarak olgun bir cephe tesiri yaratılmıştır. Medresede, büyüklük ve ahenk bakımından gerçekten az görülen tesire varılmıştır. Taş mihrabıyla Anadolu Selçuklu eserlerinin nadir örneklerindendir.

Sinan Camii (Kurşunlu Camii)
Mimar Sinan stiliyle 1591 yılında yapılmıştır. Tek kubbeli olan yapının kubbesi kurşun kaplıdır. Caminin minaresi, basamak merdiveni, orta direk ve dış duvarının bir bütün olarak oyulduğu kasnakların üst üste dizilmesiyle meydana gelmiştir.

Feyzullah Paşa Camii
Yapılış tarihi 1645-1648 yılları arasıdır. Caminin üstü eskiden toprak damla örtülüyken, zamanla harap olduğu için 1924 yılında yıkılarak yeniden bugünkü haliyle yapılmıştır. Yapımı sırasında eski gelenek izlerini taşıyan ahşap sütunlar ve tahta işlemeler aynen tekrar kullanılmıştır. Caminin tuğla minaresi sağlam olduğundan aynen bırakılmıştır. Minarenin kuzeye bakan kısmında kürsü ile gövde arasında, yani pabuç kısmında 1861 tarihli bir kitabe vardır. Bu kitabede minarenin belirtilen tarihte Mehmed Uşşaki tarafından imar edildiğinden söz edilmektedir.

Seleukeia Sidera Antik Kenti
Atabey’e giderken Bayat Köyü yakınında bulunan kentin Seleukos Kralı, I. Seleukos Nikator (MÖ 312-280) ya da oğlu I. Antiokhos Soter (MÖ 280-261) tarafından kurulduğu düşünülmektedir. Kentin adı İmparator Cladius döneminde Claudia Seleukeia, M.S. 7. yüzyılda Seleukeia Sidera olmuştur.
Kentte akropol, sur duvarları, tonozlu yan girişi sağlam kalabilmiş tiyatro, akropolün güneybatısında Hellenistik Döneme (MÖ 330-30) ait tapınak, güneyinde ana kayaya oyulmuş basamaklı merdiven ve tünelle ulaşılan bir sarnıç yer alır. Akropolün güneydoğu yamacında, kuzey arka duvarlarını hatıl delikli ana kayanın oluşturduğu “Hatıllı Yapı” olarak adlandırılan mekanlar ve bu mekanların güneyinde iki tarafı apsisli, niteliği saptanamayan “Oval Yapı” bulunmaktadır.

Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi
Müze, Isparta şehir merkezine 24 km uzaklıkta olan İslamköy’dedir. Külliye şeklinde yapılan ve Müzenin de yer aldığı yapılar, 16.000 m² alana kurulmuştur. Külliye cami, ana müze binası, kütüphane binası, lojman ve depo binalarından oluşur. Türkiye’nin 50 yıllık medeniyet mücadelesinde Başbakan ve Cumhurbaşkanı olarak da görev alan Süleyman Demirel’in yaşamından, deneyimlerinden örnekler, yurt içi ve yurt dışı gezilerinde kendisine verilmiş olan hediyeler, anı, şükran plaketleri ve fotoğrafları, yurt içi mizah yazarları tarafından değişik dönemlere ait karikatürler, Türkiye’nin kalkınmasında çok büyük önemi olan projelerin temel atma ve açılışlarına ait fotoğraflar çeşitli salonlarda sergilenmektedir. Müzenin kütüphane ve arşiv bölümlerinde yer alan binlerce eser de araştırma yapmak isteyenlere sunulmaktadır.